| حوزه/ مدیر حوزه های علمیه همزمان با آغاز سال تحصیلی در پیامی منشور حوزه سرآمد، بالنده و پاسخگو و نیز ارکان پیشرفت و تحول و ماندگای حوزه را تشریح کرد. |
به گزارش خبرگزاری «حوزه»، متن پیام آیت الله علیرضا اعرافی مدیر حوزه های علمیه به مناسبت آغاز سال تحصیلی بدین شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
سر بر آستان کبریائی حضرت حق می ساییم و او را بخاطر همه نعمت های بی کرانش بویژه نعمت حضور در حوزه و بهره گیری از خرمن معارف الهی و نبوی و علوی سپاس می گزاریم و بر پیامبر اعظم(ص) و آل پاک او (ع) بویژه خاتم اوصیاء و امام اولیاء حضرت ولی عصر «ارواحنا فداه» درود میفرستیم و یاد و خاطره پیشگامان و معماران حوزه های علمیه و مراکز علمی و دینی و مراجع عظام و اندیشمندان پارسا و شهدای والامقام اسلام و انقلاب و دفاع مقدس و مقاومت اسلامی، بویژه شهیدان حوزه ها و امام شهیدان (قدس سره) را گرامی می داریم و علو درجات آنان را خواهانیم.
با توفیقات و عنایات الهی بار دیگر دروازه های هدایت و نور حوزه ها و پنجره های مدارس و مراکز و موسسات حوزوی به روی طلاب و فضلا و استادان و پژوهشگران گشوده می شود و بهار تحصیل و تهذیب و تحقیق نورافشان و حیات بخش می گردد، ضمن عرض تبریک به محضر طلاب عزیز و فضلای گرامی و اساتید ارجمند، متواضعانه نکاتی را یادآور می شوم:
یکم) «حوزه» واژه جذاب، پرفروغ، حکایتگر پیشینه پرفراز و فرود در تاریخ و دارای دستاوردهای گرانبها و حامل امانتها و رسالتهای بزرگ الهی است، حوزه دارای هویت یگانه و رسالتمدار و جوهر مستقل و خود بنیاد و نظریه ساز، اخلاق مدار، مردم گرا، پاسخگو به نیازهای جامعه و جهان، مهد نهضت های بزرگ اجتماعی، فرهنگی و انقلاب شکوهمند اسلامی است، حوزه میراث دار فقه جواهری، کلام اسلامی، حکمت عقلی، تفسیر و علوم قرآنی و حدیثی و بسی سرمایه های تابناک دیگر است، حوزه یادآور مجاهدتهای طاقت فرسا و زجر و مرارتهای فراوان و تلاشهای خستگی ناشناس مراجع عظيم الشأن، عالمان پارسا، مجاهدان میدانهای علم و اخلاق و شیران بیشه های دفاع از مرزهای اعتقادی و معارف اسلامی و حقوق مردم و مستضعفان است، حوزه براساس یک هدف و آرمان و نیاز بنیادی و همیشگی و ماندگار شکل گرفته است به رغم همه سختیها و موانع و تنگناها به حیات بانشاط و پرثمر خود ادامه داده است، استقلال فکری و معرفتی خود را صیانت کرده است، حوزه در گذر زمان ذاتیات، آداب، سنن، مبانی، مبادی و سنتهای اصیل خود را پاس داشته و تحول و نوسازی خود را در عرضیات و روشه، شیوه ها و در چارچوب ذاتیات آن رقم زده است، همواره به نیازهای نوین پاسخ داده است و همپای زمان رشد یافته است، حوزه های علمیه بر پایه اصل مرجعیت، فقاهت و قله های بلند معرفت استوار بوده است، حوزه های علمیه در ایران و جهان، چون دانه های تسبیح به هم پیوسته و راه و رسم بندگی خدا و سلوک الی اله و رهائی از بندها را فرا گرفته و به مردم آموخته اند، در امتداد این تاریخ پرشکوه و افتخار آمیز، حوزه بالنده قم در یکصد سال اخیر، نقش بی بدیلی در این میدان ایفا کرده است و از متن آن مراجع بزرگ و امام راحل و خیل عظیم عالمان، مجاهدان و شهیدان بزرگ برخاسته اند و انقلاب بزرگ اسلامی از آن تولد یافته است.
اکنون و در آغاز سال تحصیلی وظیفه طلاب جوان و فضلای ارجمند و استادان گرانقدر و همه حوزویان آن است که این میرات عظیم را پاس داریم و در تعمیق هویت حوزوی و ترویج سنتهای اصیل حوزه در بالندگی و تعالی آن کوشا باشیم.
*اخلاق و معنویت چون روح در کالبد حوزه
دوم) اخلاق و معنویت و تربیت، روح و روان حوزه های علمیه بشمار می آید، غایة القصوای حوزه
رسیدن و رساندن آدمیان به قله های بلند معنویت و معرفت و عبودیت است، از اینرو باید اخلاق و معرفت الهی چون روح در کالبد حوزه و همه نظامات آن در جریان و جلوه گر باشد و تربیت و تهذیب، فرهنگ عمومی و سنت نهادینه شده در حوزه و میان طلاب ارجمند باشد، طلاب و فضلای عزیز باید در جوانی و در محضر اساتید و راهنمایان اخلاق راه و رسم سلوک الی الله را بیاموزند و بالاترین قله های اخلاص و ایثار و کمال و صلابت روحی را فتح نمایند، از اساتید عالیقدر و صاحبان انفاس قدسیه و از برنامه ریزان و مدیران مدارس، مراکز و موسسات حوزوی انتظار می رود، این مقوله راهبردی و خطیر را در اولویت برنامه ها و اقدامات خود قرار دهند، چه آنکه رکود و سقوط اخلاقی و معنوی و معرفتی حوزه
سرآغاز همه فرو ریزیها و آسیب های فکری و فرهنگی و اجتماعی است و برای صیانت حوزه ها در زمینه اخلاق و تربیت فردی و خانوادگی باید از ذخائر حوزه و مراجع عظام و چهره های ممتاز و تجربه ها و سنتهای دیرپای حوزه بهره برد و در این میان انتظار میرود درس های اخلاق هفتگی توسط زعما و بزرگان حوزه رواج یابد و استادان ارجمند هر هفته بخشی از درسهای خود را به بیان معارف اعتقادی و اخلاقی و سبک زندگی حوزوی اختصاص دهند و مشاوره ها و راهنمایی های اخلاقی در فضای حوزه و مدارس و مراکز و نهادها گسترش و عمق یابد، روابط استاد و شاگردی بر محور خودسازی و تهذیب نفس استوارتر گردد و طرحهای ویژه دیگر توسط طلاب، اساتید و مدیران پی ریزی شود، صیانت و ارتقای اخلاقی و فرهنگی خانواده ها و دوری از آسیبهای گوناگون خانوادگی و اجتماعی مورد عنایت و توجه خاصی قرار گیرد.
*رقابتی سنگین با سیل عظیم نیازها
سوم) عمق علمی و تولید فکری و نظریه پردازی از مولفه های مهم حوزه های علمیه بوده است، تراث عظیم فکری حوزه در میدانهای گوناگون علوم و معارف الهی و درخشش ستارگان تابناک فقهی، کلامی، فلسفی، تفسیری، حدیثی، ادبی و … نشان از این غنای فکری و استقلال معرفتی مدارس دینی و حوزه های علمی دارد و اینک حوزه های علمیه در میدان های رقابتی سنگین و در مواجهه باسیل عظیم نیازها و پرسشهای نوین و گسترش دانشها و علوم گوناگون بویژه علوم انسانی و اجتماعی قرار دارند، پیچیدگی و تنوع زندگی بشر بر حجم پرسشها و تقاضاها افزوده است، اینجا است که طلاب و استادان باید از یک سو میراث غنی و کهن، حکمت، فقاهت و آداب و سنن تعلیم و تعلم و تربیت و منهج استوار اجتهاد را پاس دارند و از سوی دیگر به آفاق نو پر بگشایند و قلمروهای جدید فتح نمایند و مرزهای فقه جواهری، حکمت عقلی، معارف قرآنی و آموزه های الهی را گسترش دهند، این افق بلند و رسالت سنگین الهی وظیفه ما را در تحصیل و تحقیق و آزاداندیشی و نظریه پردازی، مضاعف می سازد، برای دستیابی به این قله های رفیع نظام آموزشی حوزه بایستی پژوهش محور و تحقیق مدار باشد و حلقه های آزاد و سنتی درس های خارج و سطوح عالی و اساتید برجسته و طلاب جوان و ممتاز و مدارس و مراکز و مجتمع های حوزوی بمثابه صفوف اصلی تعلیم و تربیت حوزه می توانند نقش مهمی در این مقصد بلند و راه دراز ایفا نمایند.
طراحی نظامات جامع حوزه با رویکرد پژوهشی محوری، تدوین نظام جامع پژوهشی و نقشه جامع علمی و نقشه کلی رشته ها و تخصص های لازم و معطوف به نیازها و کار ویژه های روحانیت و تعمیق تخصصها، برخی از اقتضائات این مقوله راهبردی و مهم است.
*ارکان تمدن نوین اسلامی
چهارم) از منظر دیگری ما در عصر انقلاب اسلامی و تحولات شتابان و نقطه حساس تاریخ قرار داریم، از درون حوزه علمیه و با حضور باشکوه ملت بزرگ ایران و طبقات گوناگون، نهضت الهی و انقلاب اسلامی برخاسته است و آرمان انقلاب اسلامی و بزرگان دین ما احیای تمدن نوین اسلامی و تجلی انوار دین و شریعت در همه ابعاد زندگی آدمی و جامعه بشری و ایستادگی در برابر سلطه فکری و معرفتی تمدن مادی و گرایش های اهریمنی است،
حوزه در این آوردگاه وظائف حساسی بر دوش دارد، شایسته است، حوزه های علمیه با تأسی به زعمای دین و مراجع بزرگوار و با رهنمودهای امام راحل (قدس سره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی با رویکردی تمدنی و جامع و جهانی به تولید فکری و تامین معرفتی این جبهه فکری بپردازند و ارکان تمدن نوین اسلامی و زیست آسمانی و سبک زندگی ایمانی را استوار سازند، این رویکرد جامع و تمدنی بر آمده از متن شریعت است و به نگاه کلان و راهبردی و بین المللی و جهانی و آگاهی و بصیرت عمیق نیاز دارد، حوزه ها و طلاب و اساتید می توانند با اعتماد بر مبانی و سنتهای اصیل و تاریخی خود به جهاد علمی و تابش انداز حوزه در سراسر جهان بپردازند، و این همه جز با جدیت در تحصیل و تدریس و تحقیق در زمینه علوم و دانشهای اسلامی و حوزوی میسر نخواهد شد.
*ده مقوله برای دستیابی به حوزه سرآمد
پنجم) برای دستیابی به حوزه سرآمد، بالنده، پاسخگو، اثرگذار و موج آفرین، افزون بر آنچه تاکید شد، به نکات دیگری باید توجه نماییم که به برخی از آنها به اختصار اشاره می شود:
*حوزه امانت پیامبر و اهل بیت(ع)
- عنایت به این که حوزه امانت الهی، ودیعه پیامبر اعظم (ص) اهل بیت(ع) و ائمه هدی(ع) بویژه حضرت ولی عصر «ارواحنا فداه» و میراث سلف صالح و علمای بزرگ و مجاهدان راه خدا است و این امانتداری وظیفه حساس و خطیری است.
2.شناخت مشکلات، مخاطرات، آسیبها و رصد و پایش مستمر آنها، انجام مطالعات راهبردی و کاربردی در زمینه حوزه و روحانیت با نگاه عمیق و متناسب با جایگاه شئون و کارکردهای حوزه، ضرورت دارد.
*پرهیز از روزمرگی
- رشد، تعالی و تحول مثبت حوزه باید برپایه نظریه ای جامع درست و مبتنی بر پایه های قویم و سنتهای اصیل و تجربه های عمیق استوار گردد، از سطحی نگری، شتابزدگی، روزمرگی و کندی پرهیز شود و بر اصالت استقلال و صیانت از ذاتیات حوزه ابتنا یابد و البته از تجربه های جدید بهره گرفته و به نیازهای نوین توجه شود.
*مراجع و رهبری چراغ راه اند
4.در رشد و تعالی حوزه های علمیه راهنمائیها، رهنمودها، مطالبات مراجع عظام «دامت برکاتهم» و رهبر معظم انقلاب اسلامی «مدظله» و اندیشه های بزرگان حوزه بویژه حضرت امام خمینی «قدس سره»، سرمایه اصلی و چراغ هدایت بشمار می آید، باید آن را محور قرار داد.
*شورای عالی حوزه لنگرگاه پیشرفت
۵. شورای عالی حوزه های علمیه بعنوان نهادی خود بنیاد و برآمده از ذات حوزه و مورد تایید مراجع عظام و رهبری انقلاب، لنگرگاه اصلی در پیشرفت حوزه است، همه ما باید آن را مهم بشمریم و براساس تصمیمات و سیاستگذاری های آن اقدام نماییم و اسناد مصوب و چشم اندازهای مقرر شورا را راهنمای خود بدانیم.
*اساتید ملجاء طلاب و فضلا
۶. در این میان نقش مهم و بی بدیل اساتید ارجمند در همه سطوح بویژه سطوح عالی و خارج و در رشته های تخصصی و مشارکت آنان، نباید لحظه ای مورد غفلت قرار گیرد، چرا که آنان مشعلهای فروزان و چراغ های نورافشان حوزه و ملجاء طلاب و فضلا هستند، اندیشه و نظر آنان قابل اعتماد و بهره برداری است، همبستگی و هم افزائی اساتید ضرورت اساسی پیشرفت حوزه ها است.
*طلاب جوان سرمایه ای بزرگ
- نکته بسیار مهم آن است در پرتو هدایت و راهنمائی بزرگان و زعمای حوزه، همواره طلاب و فضلای جوان درسخوان، خوشفکر و خلاق در پیشرفت حوزه نقش ممتاز داشته اند و امروز بفضل الهی و برکت انقلاب اسلامی و شهدای بزرگ روحانی، شاهد رونق حوزه حضور طلاب و فضلای جوان مبلغان و محققان کارآمد، گروههای گوناگون و پرتوان در حوزه ها هستیم مشارکت و هم افزائی این جامعه بزرگ حوزوی که رکن و بدنه فعال حوزه به شمار می آیند سرمایه ای است که باید از آن بهره بریم و از آنان و نمایندگان محترم آنان استفاده نماییم و به نیازها و تنگناها و مشکلات توجه کنیم و از همین جا دست یاری به سوی آنان دراز می کنم و از آنان تشکر می نمایم.
*ضرورت تقویت حوزه ها و علمای بلاد
- در این زمینه نباید از جایگاه مهم حوزه های بلاد و پایگاههای در شهرها استانها و علما، اساتید، طلاب، مدارس و مراکز مستقر در نقاط گوناگون، غفلت ورزیده شود و باید این شبکه مهم تقویت گردد و از آن بهره وافر برده شود و از تاکیدات مهم و مشترک همه مراجع و بزرگان مهاجرتهای تبلیغی و تدریسی و فرهنگی به شهرها و استانها و تقویت حوزه های آنها و نیز معالجه رسوب و ماندگاری در حوزه مرکزی است.
*همگرایی نهادهای مرتبط با شئون حوزه
۹. برای رشد و بالندگی حوزه اکنون نیازمندیم تا همه مراکز و نهادهای مرتبط با شئون حوزه و روحانیت در سطوح عالی و کارکردی و در طیفهای گوناگون خدماتی، تحقیقاتی، فرهنگی و ترویجی در کنار هم قرار گیرند و با رعایت اصول مدیریتی و آداب حوزوی به هم افزایی و هماهنگی بپردازند و گامهای جدی در این زمینه بردارند.
*پیشگامی در گرو شناخت زمان است
- بسی آشکار است که پیشگامی و سرآمدی نهادی مانند حوزه، در گرو شناخت زمان، نیازهای آن و ارتباط فعال با جهان، جامعه ایران، بین المللی، نهادهای همسو و مرتبط در سراسر جهان و مراکز علمی و دینی و دانشگاهی است، نباید از این ارتباط و برقراری گفتگو و تعامل دینی، مذهبی، فرهنگی و علمی با طیفهای گوناگون مورد اشاره، غفلت ورزید.
*تقدیر ویژه از همه بزرگان
در پایان از رهبر عظیم الشأن انقلاب اسلامی، مراجع عظام تقلید، شورای عالی و محترم حوزه های علمیه، زعمای حوزه و اساتید گرانقدر، طلاب و فضلای عزیز، نهادهای عالی، موسسات و مراکز و انجمن های علمی شخصیت های ارزنده نظام، علمای بلاد، شوراها و مدیران استانی و شهرستانی، مدارس مراکز، علما و شخصیت های ایران و دیگر کشورها که در آغاز مسئولیت، بنده را مورد لطف و محبت خود قرار دادند و با آراء و انظار و پیشنهادها و نقدهای خود ما را راهنمائی کرده اند، تقدیر و تشکر می نمایم، از آنان استمداد می طلبم، تداوم این مشاوره ها وهم افزائیها را خواهانم تلاش های مستمر همه کارکنان و مدیران و استادان و خادمان حوزه بویژه مدیریت ارجمند و گرانقدر پیشین را می ستایم و سپاس می گزارم.
امیدوارم حوزه تناور قم در آستانه یکصدمین سالگرد تأسیس آن توسط مرحوم آیت الله حائری «قدس سره» در کنار حوزه های علمیه در ایران و سراسر جهان، بتواند نقش علمی و ایمانی و انقلابی خود را بدرستی ایفا نماید پله های تعالی را بدرستی بپیماید و در خدمت به اسلام عزیز و قرآن کریم و مکتب پر افتخار اهل بیت(ع) و امت اسلامی و ملت بزرگ ایران موفق تر پیش رود.
و آخر دعوانا ان الحمدلله رب العالمین
علیرضا اعرافی